fbpx

Nauka

2216

Kultura

Świat

Rok
  • 2025
  • 2024
  • 2023
  • 2022
  • 2021
  • 2020
  • 2019
  • 2018
  • 2017
  • 2016
  • 2015
  • 2014
  • 2013
  • 2012
  • 2011
  • 2010
  • 2009
  • 2008
  • 2007
Roff Smith

Przygoda za zakrętem

Rok 2020. Roff Smith, fotograf podróżniczy, staje przed wyzwaniem: pandemia koronawirusa sprawiła, że nie może wyjeżdżać już do miejsc, które zwykle widzi się na okładkach magazynów
z Elżbietą Dzikowską rozmawia Karol Kleczka

Nigdy się nie bałam

Mam 88 lat, ale wcale nie czuję się stara. To moje hasło, że najważniejsze, żeby chciało się chcieć. I mnie się chce
Piotr Oczko

Nie tylko do zabawy

W biografiach wielu osób, które z domków dla lalek uczyniły swój życiowy cel, znajdziemy samotność, niespełnienie, trudne dzieciństwo. Można by spytać, czy aranżowanie miniaturowego domostwa nie bywa czasem próbą stworzenia alternatywnego świata rekompensującego życiowe porażki.
Karol Kleczka

Tam gdzie leży środek Europy

Gdzie właściwie leży środek ciężkości Europy, do którego winny zmierzać wszystkie mitteleuropejskie wątki? To powracające pytanie w twórczości Jaroslava Rudiša, pisarza mierzącego się z historią.
Diana Dąbrowska

Spokój według Lyncha

Przed 73-letnim, poważnie schorowanym bohaterem „Prostej historii" (1999) Davida Lyncha stoi nie lada wyzwanie: przemierzyć kilkaset kilometrów na traktorku, który na co dzień pełni funkcję kosiarki.
Paulina Małochleb

Ludzie z taksydermii

Byli uczestnicy wojny albo osoby piszące zaraz po jej zakończeniu zorganizowały pole literackie i narysowały jego mapę, skazując kolejnych autorów na poruszanie się pomiędzy opowiedzianymi już historiami. Czy to oznacza, że współczesne powieści historyczne odwołujące się do I wojny światowej opowiadają o niej w sposób wtórny?
Łukasz Białkowski

Kto się boi AI w sztuce?

Najważniejsza informacja, jaką do tej pory AI wysłała środowisku artystycznemu, brzmi: sztukę da się zalgorytmizować. Wiadomość ta jednym może wydawać się zbyt banalna, a drugim zbyt niedorzeczna, aby potraktować ją poważnie. Ma jednak kluczowe znaczenie, bo uderza w sam rdzeń współczesnych wyobrażeń na temat twórczości artystycznej
Karolina Broda

Brzydkie słowo na „p”

Kiedy Carrie Bradshaw z Seksu w wielkim mieście została wzięta za prostytutkę, zareagowała oburzeniem i pretensjami: „Oni myślą, że jestem prostytutką?!”. Jak gdyby nie dowierzała, że tak „normalnie” wyglądająca osoba jak ona może świadczyć usługi seksualne.
Renata Lis

Kiedy wyschnie źródło samotności

Gdy brytyjski sąd uznał powieść Radclyffe Hall za „rozsiewającą zepsucie”, tysiące czytelniczek pisało do autorki listy wdzięczności. Dziś, gdy prawa osób LGBTQ+ wciąż są przedmiotem walki, „Źródła samotności" przypominają, że największym skandalem nie jest miłość, lecz jej systemowe wypieranie.
Diana Dąbrowska

Beethoven z Murzasichla

„Sonata" (2021) Bartosza Blaschkego to nie tylko przejmująca opowieść o wyrwaniu się muzycznie utalentowanego protagonisty z dojmującego „królestwa ciszy”, ale też obraz ukazujący konsekwencje źle postawionej diagnozy lekarskiej.
Maciej Jakubowiak

Ali Smith jest szybka

Akceptacja dla emocjonalnych komplikacji sprawia, że Ali Smith jest pisarką nie tylko ciekawą czy intrygującą, ale po prostu wielką. Nie boi się konfrontować postaci ze złożonością świata, pozwala im myśleć o polityce, doświadczać bezsilności, wygłaszać opinie piękne i kompletnie głupie.
Piotr Oczko

Urok szuflad i szufladek

Po kilku tygodniach oglądania ogłoszeń w internecie nieoczekiwanie natrafiłem na skarb, o jakim nawet nie śniłem. Była to „sekretera kapelusznika”. Mebel z czasów Caspara Davida Friedricha, esencja gustu niemieckiego mieszczaństwa. Zachwycająca patyna przechowała dotyk dziesięciu pokoleń ludzi, których historii nigdy już nie poznam.
Michał Łuczak

Isola

Islandia na zdjęciach Michała Łuczaka jawi się jako kraina osób wytrwałych, pełnych uporu i hartu ducha, ale także żyjących w odosobnieniu od innych.
Artur Madaliński

Botanika smutku

Być może tylko w rwany, poszarpany sposób można o żałobie opowiadać, być może w tym czasie nie potrafimy rozwijać długich wypowiedzi, ciągnąć gadania w nieskończoność. Lepszy jest fragment, ułamek historii, przebłysk pamięci.
Marcin Stachowicz

A24 i lynchowski vibe

Bez kłopotu potrafię sobie wyobrazić alternatywną rzeczywistość, w której David Lynch rodzi się pod koniec lat 80., a jego debiut – „Głowa do wycierania" – trafia pod skrzydła A24. Następnie, z pomocą pieniędzy zainwestowanych przez studio, reżyser kręci adaptację Diuny – niedrogą i art-house’ową, ale uznawaną za najlepszy film science fiction w historii.
Diana Dąbrowska

Od odosobnienia do samotności

„Pies i Robot" (2023) to nie tylko wzruszająca opowieść o istocie przyjaźni i akceptacji trudów życia, ale też przenikliwa refleksja o samotności we współczesnym świecie.
SeongJoon Cho

Królestwo Ostryg

O ile w innych częściach świata ostrygi są produktem luksusowym, o tyle w Korei w okresie zimowych zbiorów (od października do marca) stają się powszechnie dostępne.
Marcin Krasnowolski

Socjolog na usługach kina

Kiedy w 2019 r. Parasite zbierał na świecie kolejne nagrody: od Złotej Palmy po Oscary, Bong Joon-ho stał się najgłośniejszym reżyserem świata. Zainteresowani kinem azjatyckim wiedzieli, że film ten jest idealnym podsumowaniem 20 lat Nowego Kina Koreańskiego, w ekscytujący sposób łączącego rozrywkę z dosadnym komentarzem społecznym.
z Katarzyną Minkowską rozmawia Agata Dąbek

Gra spojrzeń

W „Scenach z życia małżeńskiego" bohaterowie oglądają w teatrze „Norę" Henryka Ibsena, sztukę, która kiedyś była bardzo aktualna, wręcz obrazoburcza. Wychodząc z teatru, oboje mówią: zestarzało się to, prawda? Ja mam podobnie, kiedy myślę o ich związku.
Maria Karpińska

Każda nieszczęśliwa rodzina

Od sag rodzinnych nie sposób się oderwać. Ich bohaterów poznajemy w końcu nieraz lepiej niż członków własnej familii, do których myśli i sekretów nie mamy dostępu.
Diana Dąbrowska

Uwięzieni w kropce

„Samotnie na plaży pod wieczór" (2017) to przykład filmowej maestrii jednego z najciekawszych współczesnych koreańskich reżyserów – Honga Sang-soo. Poetycka opowieść o uciekającej przed uczuciowością młodej aktorce czaruje nas wdziękiem i zachwyca autentyzmem.
Urszula Honek

Pele-mele. Odpowiada: Urszula Honek

„Znakowe” pele-mele stworzyliśmy,
by zaczerpnąć inspiracje od ciekawych ludzi: jak pracować, co czytać, na co zwracać w życiu większą uwagę. A także kogo warto lepiej poznać – zaproszona osoba sama nominuje kolejną do odpowiedzi na nasze pytania.
Greg Baker

Kraj winorośli

Nie kojarzymy Chin z produkcją wina, choć pierwsze ślady alkoholu tworzonego z fermentowanych winogron w tym kraju pochodzą sprzed 9 tys. lat.
Piotr Oczko

Niedźwiedź i miś

Groźny niedźwiedź stopniowo poddawał się antropomorfizacji i infantylizacji. Zwierzęcy pysk przekształcił się w okrągłą twarz o niemowlęcej fizjonomii z dużymi oczkami i małym noskiem. Dlatego właśnie pluszowe misie wydają się godne zaufania i przyjazne – aż chce się je przytulić.
Diana Dąbrowska

Pięknie czy prawdziwie?

„Dni wina i róż" z 1962 r. to na pierwszy rzut oka jeden z najbardziej nietypowych filmów w bogatym dorobku Blake’a Edwardsa – króla szalonych i frywolnych komedii, twórcy kultowego cyklu o Różowej Panterze i „Śniadania u Tiffany’ego" z ikoniczną rolą Audrey Hepburn.
Joanna Tracz

Z winylu i z kompakt dysku

Można zobaczyć w rapie poezję i opisywać go jak awangardowe utwory. Można dostrzec w nim sięganie do źródeł liryzmu i podobieństwo do pieśni Homera. Rap nie prosi jednak o legitymizację kultury wyższej ani o naukowe analizy.
Stefan Diller

Na powierzchni

Mikroskopia elektronowa (SEM) pozwala wykonać fotografie tak wysokiej jakości, że widoczne stają się na niej niedostrzegalne gołym okiem szczegóły i wzory (powiększenie do 200 tys. razy).
z Martą A. Zygadło i Kają Wesołek­‑Podziemską rozmawia Agata Dąbek

Poczekaj. O dotyku na scenie

Żeby zagrać scenę w bliskiej fizyczności, kiedy klatka piersiowa przylega do drugiej klatki piersiowej, a biodra do bioder, konieczna jest świadomość tego, czego moje ciało potrzebuje i jakie wysyła mi sygnały, bo ciało nigdy nie kłamie.
Katarzyna Bik

Smutek mistrzyni

Boznańska jest chyba najpopularniejszą polską artystką. Namalowała ponad 800 obrazów, poświęcono jej wiele wystaw i książek. Kim była naprawdę? Zgorzkniałą starą panną, dziwaczką i ekscentryczką żyjącą wśród myszy i innych zwierząt? A może genialną i pewną siebie artystką, uroczą i towarzyską damą?
Michał Przeperski

Nisza dla geniusza

Zachwycał krakusów, olśniewał warszawiaków. Zadawał szyku w teatrach niemieckich, szwajcarskich i włoskich. Był kometą, która wdarła się na nieboskłon polskiej kultury, a następnie zbyt szybko z niego zniknęła. Od śmierci Konrada Swinarskiego mija w tym roku 50 lat.
Diana Dąbrowska

Na skraju prawdy rośnie dotyk

W nagrodzonym Złotym Niedźwiedziem „Touch me not" (2018) bohaterowie mierzą się w odważny sposób z ograniczeniami własnej cielesności i paraliżującym wstydem. Dotyk jest tutaj środkiem poznawania świata, źródłem cierpienia i bólu, ale potrafi być także kluczem do wyrażania uczuć, w tym miłości.
Anna Marchewka

Mocne, kruche, troskliwe

"Siłaczki", wystawa, którą oglądać można w krakowskiej Kamienicy Hipolitów, odwołuje się do utworu Stefana Żeromskiego. Dokonuje przy tym jednak znaczących przesunięć. Liczba pojedyncza zmienia się w mnogą. Ideowo zorientowanych, „szalonych” kobiet było więcej.
Artur Madaliński

Calvino: projekt literatura

Od społecznie wrażliwego intelektualisty po chłodnego obserwatora rzeczywistości, od zadziornego lewicowca do literackiego cybernetyka – tę ewolucję widać wyraźnie w zbiorze I na tym koniec.
Hospital de Bonecas

Troska o przedmioty i siebie nawzajem

Hospital de Bonecas to rodzinna firma podejmująca się napraw zabawek i muzeum w Lizbonie opisywane w europejskiej prasie ze względu na wrażliwą postawę wobec przedmiotów z dzieciństwa.
z Karlem Ove Knausgårdem rozmawia Karol Kleczka

Moje dzieci nie należą do mnie

Nigdy nie napisałbym „Mojej walki", gdybym równolegle nie zajmował się małymi dziećmi. Ich obecność, paradoksalnie, pomogła mi w ukończeniu książki. By pracować, musiałem łapać każdą chwilę w przerwach między opieką nad nimi. Dzięki temu obniżyłem swoje oczekiwania wobec tekstu i wobec samego siebie.
Rafał Księżyk

Dziwna rzecz

Rok 1984 był przełomowy dla polskiej muzyki rockowej. To wtedy do głosu doszła nowa fala z prowincji. Łańcut, Rzeszów, Puławy, Bydgoszcz. To one są tłem tej opowieści.
z mayfield brooks rozmawia Karolina Graca

Dekomponowanie rzeczywistości

Postrzegam swoją sztukę jako wyraz aktywizmu. Myślę o sobie jak o detektywie, który zawsze kopie głębiej i szuka odpowiedzi.
Maria Karpińska

Jesteśmy w lesie

Książki Catton i Groff stronią od efektu Bambiego, ale w równym stopniu wystrzegają się obrazu złowrogiego, prześladującego wędrowców lasu z ludowych baśni. Zieleń w tych powieściach zachowuje wyważoną obojętność i – w przeciwieństwie do człowieka zanurzonego we własnych grach i gierkach – jest prawdziwa.
Diana Dąbrowska

Polowanie na geniusza

„Przedszkolanka” Sary Colangelo to nie tylko drapieżna opowieść o wykraczającej poza normy relacji między opiekunką a uczniem, ale również ważny głos o perspektywie dorosłych na sprawczość dzieci.
Nature Picture Library 

Ptasi taniec

Późna jesień lub zima to najlepsza pora, by o zmierzchu zaobserwować i usłyszeć zjawisko zwane murmuracją, czyli ptasim wirowaniem.
z Dominiką Feiglewicz-Penarską rozmawia Agata Dąbek

Język migowy może być głośny

Wciąż dominuje pogląd, że osoba g/Głucha, po pierwsze, na pewno więcej widzi, a po drugie, na pewno nic nie słyszy, nie odbiera bodźców dźwiękowych, co oczywiście jest nieprawdą, bo poziom słuchu jest zawsze różnorodny, jedni mają większy ubytek słuchu, inni mniejszy.
Piotr Szaradowski

Historie ukryte pod podszewką

Zdecydowana większość naszych ubrań powstała z wyraźnych potrzeb, w konkretnym czasie i kulturowym kontekście, a nie z myślą o wybiegu
Diana Dąbrowska

Pan od ciszy

Jak pisała Dorota Terakowska: „Jest (…) kilka odmian ciszy; najlepsza jest ta, która zapada z wyboru człowieka, a nie przeciw niemu”. Jedni w tym stanie „dźwiękowej pustki” upatrują źródła równowagi i spokoju, drudzy zaś – samotności czy smutku. A czego w ciszy doszukuje się główny bohater debiutu Michaela Tyburskiego „Brzmienie ciszy” (2019)?
Maria Karpińska

Pisarski dinozaur

Status Maria Vargasa Llosy w Peru jest dla nas trudny do wyobrażenia. W Polsce pisarze, poza może Olgą Tokarczuk i Szczepanem Twardochem z pojedynczymi wypowiedziami, trzymają się dala od bieżącej polityki. Llosa tymczasem powiązał z nią swoją literacką karierę.
Diana Dąbrowska

Egzystencjalna wymiana ognia

Ktoś kiedyś powiedział, że Nowy Jork byłby idealnym miejscem, jeżeli kiedykolwiek zostałby dokończony. O tym nieustającym „stanie zawieszenia”, obietnicach „nowego początku”, pragnieniach i klęskach opowiedzieli w „Frances Ha" (2012) Noah Baumbach i Greta Gerwig.
Filip Wolak

Z perspektywy chmur

Widok uzyskany podczas lotu Cessną 172 na wysokości ponad 3 km porządkuje znany świat w struktury i wzory na co dzień niedostrzegalne.
Michał Oleszczyk

Odcisk w podświadomości

Nie ma drugiego miasta, które tak mocno zdominowałoby popkulturę i w podobnym stopniu pobudzałoby aspirację zarówno artystów, bankierów, jak i ludzi mody. Nowy Jork ciągle się zmienia. Uczy pokory i dodaje odwagi. Każdemu daje się poznać inaczej. Przede wszystkim jednak stanowi obietnicę: większych możliwości, niezależności i lepszego życia.
Gregory Michenaud

Rodziny polskich Romów

Pomysł realizacji tego fotograficznego projektu narodził się prawie dwie dekady temu.
Andrzej Chyra

Pele-mele: Andrzej Chyra

„Znakowe” pele-mele stworzyliśmy, by zaczerpnąć inspiracje od ciekawych ludzi: jak pracować, co czytać, na co zwracać w życiu większą uwagę. A także kogo warto lepiej poznać – zaproszona osoba sama nominuje kolejną do odpowiedzi na nasze pytania.
Diana Dąbrowska

Na rozdrożu pokoleń

W świecie Yasujira Ozu od zawsze królowały prostota i codzienność. Mistrz subtelnych obserwacji stworzył w swoich filmach cały atlas przeżyć różnych pokoleń. Dziadkowie, rodzice i wnuki toczą tu ze sobą niełatwy dialog.